Tilak Significance : भारतीय संस्कृतीमध्ये कपाळावर टिळा (तिलक) लावण्याची परंपरा अत्यंत प्राचीन आणि पवित्र मानली जाते. हिंदू धर्मात टिळा लावणे हे केवळ एक धार्मिक विधी नसून, ते मानसिक शांती आणि सकारात्मक ऊर्जेचे प्रतीक आहे. प्रत्येक शुभ कार्यामध्ये आणि सणांना टिळा सौभाग्य आणि मंगल वाढवणारा मानला जातो. धार्मिक दृष्टिकोनासोबतच, टिळा लावण्याला वैज्ञानिक महत्त्वही आहे.
टिळ्याचे आध्यात्मिक आणि धार्मिक महत्त्व
हिंदू शास्त्रानुसार कपाळावर टिळा लावण्याचे अनेक फायदे सांगितले आहेत:
सकारात्मकता आणि मनःशांती: टिळा लावल्याने शरीरात सकारात्मक ऊर्जेचा संचार वाढतो आणि मन शांत राहते. तसेच, यामुळे मनात चांगले विचार येतात आणि कोणतीही गोष्ट करण्याची क्षमता वाढते.
आज्ञा चक्राचे प्रतीक: दोन्ही भुवयांच्या मध्यभागी टिळा लावणे हे 'तिसऱ्या डोळ्याचे' किंवा आज्ञा चक्राचे प्रतीक मानले जाते. या ठिकाणी टिळा लावल्याने एकाग्रता (Concentration) वाढते आणि शरीरातील ऊर्जेचा प्रवाह संतुलित राहतो.
ग्रहांना शांती: कपाळावर टिळा लावल्यास कुंडलीतील ग्रह शांत होतात, अशी धार्मिक मान्यता आहे.
विशिष्ट संप्रदायांचे महत्त्व: वैष्णव संप्रदायात टिळा देवाला प्रसन्न करण्याचे माध्यम मानले जाते, तर शैव परंपरेत भस्म किंवा राख (अग्नी) पासून बनवलेला टिळा आध्यात्मिक ऊर्जा वाढवणारा मानला जातो.
चंदन: चंदनाचा टिळा लावल्यास धन, सौभाग्य आणि यश वाढते. तसेच, हा टिळा पाप नष्ट करतो आणि जीवनातील नकारात्मकता दूर ठेवतो.
हेही वाचा - Tulsi Stotra: तुळशी स्तोत्राचे पठण केल्याने मिळतील लाखो तीर्थस्थळांना भेट देण्याचे फायदे, जाणून घ्या...
टिळ्याचे वैज्ञानिक महत्त्व
टिळा लावण्यामागे वैज्ञानिक आणि आरोग्यविषयक कारणेही आहेत:
शरीराचे तापमान नियंत्रण: चंदन हे स्वभावाने शीतल आणि थंड असते. जेव्हा ते कपाळावर लावले जाते, तेव्हा शरीराचे तापमान नियंत्रित राहते. यामुळे संपूर्ण शरीरात सुखद थंडावा आणि ताजेपणा (Freshness) जाणवतो.
तणावमुक्ती: चंदनाचा टिळा तणाव कमी (Stress Relief) करण्यात आणि डोकेदुखीमध्ये (Headache) आराम देण्यात प्रभावी ठरतो.
त्वचेसाठी लाभ: हळदीमध्ये अँटीबायोटिक (Antibiotic) गुणधर्म असतात. त्यामुळे हळदीचा किंवा चंदन-हळदीचा टिळा लावल्यास आपली त्वचा शुद्ध होण्यास मदत होते.
एकाग्रता वाढते: दोन्ही भुवयांच्या मध्ये असलेल्या आज्ञा चक्रावर दाब पडल्यामुळे व्यक्तीची जागरूकता आणि एकाग्रता वाढते.
हेही वाचा - Diwali 2025: दिवाळीत ‘या’ वस्तू नक्की खरेदी करा; लाभेल सुख, समृद्धी आणि लक्ष्मी मातेचा खास आशीर्वाद
(Disclaimer: येथे दिलेली माहिती धार्मिक श्रद्धेवर आधारित आहे. याला कोणताही शास्त्रीय पुरावा नाही. जय महाराष्ट्र त्याची हमी देत नाही.)