Bhaubeej Shubh Muhurt : कार्तिक महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या द्वितीया तिथीला दरवर्षी भाऊबीजेचा पवित्र सण साजरा केला जातो. रक्षाबंधनाइतकाच खास मानला जाणारा हा भाऊ-बहिणींचा सण यावर्षी 23 ऑक्टोबर रोजी आहे. भाऊबीजेच्या दिवशी बहिणी आपल्या भावाला औक्षण करून टिळा (तिलक) लावतात आणि त्यांच्या दीर्घायुष्यासाठी प्रार्थना करतात. यानंतर भाऊ आपल्या बहिणींना प्रेमपूर्वक भेटवस्तू देतात.
भाऊबीजेची पौराणिक कथा
भाऊबीज हा सण कार्तिक शुद्ध द्वितीयेला साजरा केला जातो, ज्याला यम द्वितीया असेही म्हणतात. या सणामागे एक महत्त्वपूर्ण पौराणिक कथा दडलेली आहे. या कथेनुसार, मृत्यूचे देवता यमराज यांनी त्यांची बहीण यमुना हिच्या घरी जाऊन भोजन केले आणि तिला वस्त्रालंकार देऊन संतुष्ट केले. बहिणीच्या घरी भोजन केल्याने तसेच तिच्याकडून औक्षण करून घेतल्याने यमराज खूप आनंदित झाले आणि त्यांनी यमुनेला वर मागण्यास सांगितले. यमुनेने वर मागितला की, जो भाऊ आजच्या दिवशी (कार्तिक शुद्ध द्वितीयेला) माझ्या घरी येऊन माझ्या हातचे भोजन करेल, त्याला अकाली मृत्यूची भीती नसावी. यमराजांनी हा वर तिला दिला, तेव्हापासून या तिथीला यम द्वितीया म्हटले जाते आणि भाऊबीजेच्या सणाला सुरुवात झाली. म्हणून या दिवशी बहिणी भावाला औक्षण करून त्याच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि कल्याणासाठी प्रार्थना करतात, तर भाऊ बहिणीला भेटवस्तू देतो.
धार्मिक महत्त्व
भाऊबीजेला धार्मिकदृष्ट्या मोठे महत्त्व आहे. या दिवशी यम आणि यमुनेच्या भेटीचे स्मरण केले जाते. बहिणी भावाला अशुभ शक्तींपासून संरक्षण मिळावे म्हणून टिळा लावून औक्षण करतात. औक्षण करताना बहिणी भावाला दीर्घायुष्य, आरोग्य आणि समृद्धी मिळावी यासाठी प्रार्थना करतात. या पूजेत नारळ, मिठाई आणि दीप यांचा वापर केला जातो. हिंदू धर्मात हा सण पती-पत्नीच्या नात्यातील प्रेमाचे प्रतीक म्हणून साजरा होणाऱ्या दिवाळीतील पाडव्याप्रमाणेच भाऊ-बहिणीच्या पवित्र आणि अतूट नात्याचे प्रतीक आहे. या दिवशी यम आणि चित्रगुप्ताची पूजा केल्याने नरक यातनांपासून मुक्ती मिळते, अशीही धार्मिक धारणा आहे.
हेही वाचा - Bhaubij 2025: राशीनुसार गिफ्ट देऊन भावा-बहिणीच्या नात्यात आणा आनंद, प्रेम आणि भरभराट
यंदा राहुकाळाची अशुभ छाया
द्रिक पंचांगनुसार, यंदा भाऊबीजेला राहुकाळाची अशुभ छाया असणार आहे. राहुकाळामध्ये कोणतेही शुभ कार्य करणे चांगले मानले जात नाही. त्यामुळे भावाला ओवाळण्यापूर्वी हा अशुभ काळ टाळणे आवश्यक आहे. 23 ऑक्टोबर रोजी दुपारी 1 वाजून 30 मिनिटांनी राहुकाळ सुरू होईल आणि 2 वाजून 54 मिनिटांनी समाप्त होईल. या वेळेत भावाला औक्षण करणे किंवा टिळा लावणे टाळावे.
भावाला ओवाळण्याचे शुभ मुहूर्त
राहुकाळ वगळता भावाला ओवाळण्यासाठी या दिवशी काही शुभ मुहूर्त उपलब्ध आहेत:
- पहिला शुभ मुहूर्त: दुपारी 1 वाजून 13 मिनिटांपासून ते दुपारी 3 वाजून 28 मिनिटांपर्यंत असेल.
- अभिजीत मुहूर्त: सकाळी 11 वाजून 43 मिनिटांनी सुरू होऊन दुपारी 12 वाजून 28 मिनिटांपर्यंत असेल.
- विजय मुहूर्त: दुपारी 1 वाजून 58 मिनिटांपासून ते दुपारी 2 वाजून 43 मिनिटांपर्यंत असेल. (हा मुहूर्त राहुकाळात येत असल्याने शुभ-अशुभ वेळेची खात्री करून घ्यावी.)
- गोधुली मुहूर्त: संध्याकाळी 5 वाजून 43 मिनिटांनी सुरू होऊन संध्याकाळी 6 वाजून 09 मिनिटांपर्यंत असेल.
औक्षण करण्याची योग्य पद्धत आणि उपाय:
भाऊबीजेच्या दिवशी भावाने सकाळी स्नान करावे आणि आपल्या बहिणीच्या घरी जाऊन तिच्या हातचे भोजन ग्रहण करावे. भोजन झाल्यावर बहिणीने भावाला औक्षण करावे. औक्षणानंतर भावाने आपल्याला शक्य असेल त्यानुसार बहिणीला भेटवस्तू द्यावी.
या दिवशी बहिणीने भावाच्या कपाळावर चंदन किंवा केशरचा टिळा लावल्यास त्याच्या जीवनात सकारात्मक ऊर्जा टिकून राहते. तसेच, टिळा लावताना यमदेवासाठी दिवा (दीपक) लावणे शुभ मानले जाते, ज्यामुळे अकाली मृत्यूची भीती नाहीशी होते.
हेही वाचा - Kartik Marathi Month : कार्तिक मासात पाळा 'हे' 7 विशेष नियम, मिळेल कधीही न संपणारे अक्षय्य पुण्य
भाऊबीजेचे अध्यात्मिक आणि सामाजिक महत्त्व
अध्यात्मिक आणि सामाजिक दृष्ट्या भाऊबीज हा सण नातं जपण्याचा आणि कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा दिवस आहे. बहिणी भावाप्रती असलेल्या प्रेमाची आणि काळजीची भावना व्यक्त करतात, तर भाऊ बहिणीच्या त्यागाबद्दल आणि प्रेमाबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करतो. या सणामुळे कुटुंब एकत्र येते आणि बंधुत्वाच्या नात्याला अधिक बळकटी मिळते. हा केवळ एक विधी नसून, प्रेम, विश्वास आणि संरक्षणाची भावना दृढ करणारा सांस्कृतिक धागा आहे. त्यामुळे, भाऊबीज हा सण केवळ धार्मिक कथांमुळे नव्हे, तर माणुसकीच्या आणि भावनिक नात्याच्या मूल्यांमुळे महत्त्वाचा ठरतो.
(Disclaimer : येथे दिलेली माहिती धार्मिक ज्ञानावर आधारित आहे. याला कोणताही शास्त्रीय पुरावा नाही. जय महाराष्ट्र त्याची हमी देत नाही.)