Kerala Teen Girl Anorexia: सध्या जवळजवळ प्रत्येकाकडूनच इंटरनेटचा बेफाम वापर सुरू आहे. इंटरनेट म्हणजे सर्वांसाठी 'अल्लाउद्दीनचा दिवा' बनले आहे. यातून अगदी मागेल त्या मागण्या पूर्ण होण्याचा आभास निर्माण झाला आहे. सर्वांत जास्त प्रमाणात इंटरनेटटचा वापर करणाऱ्याला सध्या 'मॉडर्न' समजले जात आहे. अशा अनेक मॉडर्न व्यक्तींनी डाएटिंग करणे आणि वजन घटविणे म्हणजे स्वतःच्या जीवनाचे अंतिम ध्येय मानले आहे. अशाच एका किशोरवयीन मुलीला वजन घटविण्याच्या प्रयत्नांचा अतिरेक नडला आहे.
जीवनशैली बदलली असल्यामुळे प्रत्येकालाच वजन नियंत्रणात ठेवण्याची कसरत करावी लागत आहे. काहीजण वैद्यकीय तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार वजन कमी करण्याचा प्रयत्न करत असतात. तर काहीजण स्वतःच स्वयंघोषित तज्ज्ञ झालेले असतात. असे लोक इंटरनेटवर उपलब्ध माहितीच्या आधारे वजन कमी करण्याचा प्रयत्न करतात. केरळमधील कन्नूर जिल्ह्यातील एका 18 वर्षीय मुलीला आणि तिच्या घरच्यांना वजन कमी करण्यासाठी ऑनलाईन सहाय्य घेणे महागात पडले असून डाएटिंगचा अतिरेक केल्यामुळे तिला जीव गमवावा लागला आहे.
हेही वाचा - चाणक्य नीती : नका जाऊ या ठिकाणी मुळीच.. अन्यथा, तुमच्या प्रतिष्ठेला बसेल धक्का; स्वाभिमान होईल चक्काचूर!
केरळच्या कोथूपरंबा येथे राहाणाऱ्या श्रीनंदा हिचा थलासरी येथील रुग्णालयात उपचार सुरू असताना मृत्यू झाला. कोझिकोड वैद्यकीय महाविद्यालयातही तिच्यावर उपचार केले गेले होते. श्रीनंदाच्या नातेवाईकांनी सांगितले की, ती गेल्या काही दिवसांपासून वजन वाढण्याच्या भीतीने जेवण टाळत होती आणि भरपूर व्यायाम करत होती. ऑनलाईन प्लॅटफॉर्मवरील सूचनेनुसार श्रीनंदाने फक्त पाणी घेणे सुरू ठेवले होते. उपाशी राहण्याचा अतिरेक होऊन तिची प्रकृती खालावली.
श्रीनंदा पदवीच्या पहिल्या वर्षाची विद्यार्थीनी होती. वैद्यकीय तज्ज्ञांनी सांगितले की, श्रीनंदा बहुतेक एनोरेक्सिया नर्वोसाची शिकार झाली असावी. हा आजार एक इटिंग डिसऑर्डर मानला जातो. या प्रकारांमधील व्यक्ती भूक लागल्यानंतर देखील जेवण टाळतात. प्रमाणापेक्षा जास्त व्यायाम करतात ज्यामुळे त्यांचे वजन वेगाने कमी होते. या आजाराने बाधित व्यक्ती कमी वजन असूनही स्वतःला अधिक वजनदार समजतात आणि म्हणून जेवण टाळण्यासाठी ते विविध उपाय राबवत असतात. करोनानंतर अशा प्रकरणांमध्ये वाढ झाल्याचे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.
डॉक्टरांचे म्हणणे आहे की 18 वर्षीय मुलगी श्रीनंदा एनोरेक्सियाने ग्रस्त होती. तिचे रविवारी थलासेरी येथील रुग्णालयात निधन झाले. जवळजवळ सहा महिने योग्य अन्न न खाल्ल्याने तिच्यावर उपचार सुरू होते. वृत्तसंस्थेने पुढे म्हटले आहे की ती वजन कमी करण्याच्या आहारासाठी ऑनलाइन पोर्टल फॉलो करायची आणि फक्त पाणी पिऊन राहात होती.
सुमारे पाच ते सहा महिन्यांपासून श्रीनंदाचा हा डाएट सुरू होता. या काळात तिने कुटुंबापासून लपवून जेवण कमी केले होते. नातेवाईकांनी सांगितले की, पालकांनी दिलेले जेवण न खाता श्रीनंदा ही केवळ गरम पाण्यावर गुजराण करत होती. पाच महिन्यांपूर्वी तिला रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते. श्रीनंदा वेळेवर जेवण घेत आहे की नाही, यावर लक्ष ठेवा, असे डॉक्टरांनी श्रीनंदाच्या पालकांना सांगितले होते. तसेच मानसोपचार तज्ज्ञांचाही सल्ला घेण्याची सूचना त्यांनी दिली होती.
हेही वाचा - जगातील बहुतेक विहिरी सहसा गोल का आहेत, काय आहे यामागील रहस्य आणि वैज्ञानिक कारण?
दोन महिन्यांपूर्वी श्रीनंदाला कोझिकोड वैद्यकीय महाविद्यालयात दाखल करून विविध चाचण्या करण्यात आल्या. तिथेही डॉक्टरांनी सकस आहार आणि मानसोपचार तज्ज्ञांचा सल्ला घेण्याची सूचना डॉक्टरांनी केली. तरीही तिची प्रकृती सुधारली नाही. दोन आठवड्यांपूर्वी तिच्या रक्तातील साखर प्रकर्षाने कमी झाली. तसेच तिला श्वासोच्छवासाचाही त्रास जाणवू लागला. त्यामुळे तिला थलासरी येथील सहकारी रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते.
एनोरेक्सिया नर्वोसा म्हणजे काय?
एनोरेक्सिया नर्वोसा, ज्याला सहसा फक्त एनोरेक्सिया म्हणतात, हा एक खाण्यासंबंधीचा गंभीर विकार आहे. ज्यामध्ये व्यक्तीच्या मनात स्वतःच्या शरीराची बेढब विकृत प्रतिमा घर करून बसलेली असते आणि वजन वाढण्याची तीव्र भीती असते. ज्यामुळे हे लोक स्वतःच्या खाण्याच्या सवयींवर स्वतःच अत्यंत कडक बंधने घालतात आणि वजन लक्षणीयरीत्या कमी होते. पण एनोरेक्सिया कशामुळे होतो हे जाणून घेण्यापूर्वी, श्री नंदाच्या केसबद्दल अधिक जाणून घेऊया.
केरळच्या किशोरवयीन मुलीचे काय झाले?
श्री नंदा यांच्या कुटुंबियांच्या आणि डॉक्टरांच्या मते, त्यांचा एनोरेक्सियाचा त्रास सुमारे पाच ते सहा महिने कायम राहिला. ती जवळजवळ काहीही खात नव्हती आणि तिने ते कुटुंबापासून लपवून ठेवले होते असे म्हटले जाते. सुमारे पाच महिन्यांपूर्वी, तिला रुग्णालयात नेण्यात आले आणि डॉक्टरांनी तिला जेवण्याची गरज असल्याचे सांगितले आणि कुटुंबाला मानसोपचारतज्ज्ञांचा सल्ला घेण्यास सांगितले.
थलासेरी सहकारी रुग्णालयातील सल्लागार डॉक्टर नागेश मनोहर प्रभू यांनी सांगितले की, श्रीनंदा हिला सुमारे 12 दिवसांपूर्वी रुग्णालयात आणण्यात आले होते आणि तिला थेट आयसीयूमध्ये दाखल करण्यात आले होते. डॉक्टर म्हणाले, "ती जेमतेम 24 किलो वजनाची होती, अंथरुणाला खिळलेली होती. तिची साखरेची पातळी, सोडियम आणि रक्तदाब कमी होता. ती व्हेंटिलेटर सपोर्टवर होती. पण तिची प्रकृती सुधारली नाही आणि तिचा मृत्यू झाला."
एका नातेवाईकाच्या म्हणण्यानुसार, श्री नंदा तिच्या पालकांनी दिलेले अन्न लपवून ठेवत असे आणि गरम पाण्यावर जगत असे. दोन महिन्यांपूर्वी तिला कोझिकोड मेडिकल कॉलेज रुग्णालयात नेण्यात आले आणि तिच्या चाचण्या करण्यात आल्या. डॉक्टरांनी कुटुंबाला तिला व्यवस्थित खायला घालण्याचा आणि मानसोपचारतज्ज्ञांचा सल्ला घेण्याचा सल्ला दिला. दोन आठवड्यांपूर्वी तिच्या रक्तातील साखरेचे प्रमाण कमी झाले आणि तिला श्वास घेण्यास त्रास होऊ लागला आणि तिला ताबडतोब थलासेरी सहकारी रुग्णालयात दाखल करण्यात आले.
हेही वाचा - Eat A Tomato Everyday: दररोज रिकाम्या पोटी टोमॅटो खा.. मधुमेहासह या 3 समस्या होतील गायब
एनोरेक्सिया नर्वोसा कशामुळे होतो?
एनोरेक्सिया नर्वोसा हा एक खाण्याचा विकार आहे, ज्यामुळे लोक वजन आणि ते काय खातात, याबद्दल त्यांच्यात काहीसा वेडेपणा निर्माण होतो. कोलंबिया युनिव्हर्सिटी मेडिकल सेंटरच्या 2016 च्या अभ्यासानुसार, अनुवांशिक आणि पर्यावरणीय जोखीम घटकांचे संयोजन मानवांमध्ये खाण्याच्या विकारांना कारणीभूत ठरू शकते. निष्कर्षांवरून असे दिसून आले की अनुवांशिक जोखमींव्यतिरिक्त, साथीदारांच्या दबावामुळे, विशेषतः बारीक होण्याची इच्छा असल्यामुळे, अलगाव आणि आहार यासारख्या सामाजिक ताणांमुळे किशोरवयीन मुलांमध्ये एनोरेक्सिया होऊ शकतो. याचा मृत्युदर 8-15 टक्के आहे. कोणत्याही मानसिक आजारामुळे होणाऱ्या मृत्यूंमध्ये हे प्रमाण सर्वाधिक आहे.
एनोरेक्सिया नर्वोसा मेंदूच्या चवीच्या प्रतिसादात बदल करू शकतो
कोलोरॅडो विद्यापीठातील स्कूल ऑफ मेडिसिनच्या 2018 च्या अभ्यासाच्या निष्कर्षांनुसार, या खाण्यासंबंधीच्या विकारामुळे मेंदूचे सर्किट आणि चव-बक्षीस प्रक्रिया प्रणाली बदलू शकते. म्हणून, बहुतेक लोकांना गोड चवीचे पदार्थ खायला आवडत असले तरी, एनोरेक्सियाचे रुग्ण गोडपणाला वजन वाढण्याशी समतुल्य मानतात आणि ते टाळतात. अभ्यासातून असे दिसून आले की, एनोरेक्सिया गटातील मेंदूची सक्रियता साखर खाण्याच्या कोणत्याही आनंददायी अनुभवाशी विपरितपणे संबंधित होती. अशा लोकांसमोर जेवण वाढलेले ताट आणले तर, ते त्या ताटातील अन्नपदार्थांमधून मिळणाऱ्या कॅलरीजचा विचार करू लागतात. यानंतर भूक लागलेली असली तरी वजन वाढण्याच्या भीतीने जेवायचे टाळतात. तसेच, कोणी जबरदस्तीने जेवू घातले तर, जेवणानंतर एकटे राहण्याचा प्रयत्न करतात आणि एकटे असताना जेवलेले सर्व अन्न जाणीवपूर्वक उलटी करून टाकू शकतात.
(Disclaimer : ही माहिती केवळ सामान्य ज्ञानासाठी प्रदान केली आहे. जय महाराष्ट्र या माहितीची कोणतीही हमी देत नाही. आरोग्यविषयक कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी तज्ज्ञ किंवा डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.)