मुंबई: तिकीट बुकिंगमध्ये मोठ्या प्रमाणात होणाऱ्या फसवणुकीवर नियंत्रण मिळविण्यासाठी भारतीय रेल्वेने एक मोठे पाऊल उचलले आहे. रेल्वेने आयआरसीटीसी अॅप्लिकेशनमध्ये काही बदल केले आहेत आणि अनेक मोठे बदल केले जात आहेत. ज्यामुळे सामान्य वापरकर्त्यांना तिकीट बुकिंग दरम्यान येणाऱ्या समस्यांपासून मुक्तता मिळण्याची अपेक्षा आहे.
रेल्वे तिकीट बुकिंगशी संबंधित अनधिकृत एजंट बनावट ईमेलद्वारे तिकीट बुकिंगमध्ये मोठ्या प्रमाणात फसवणूक करतात. यातून वापरकर्त्यांना दिलासा देण्यासाठी भारतीय रेल्वेने अनेक कठोर पावले उचलली आहेत.
आता फसवणूक होणार नाही
एजन्सीच्या म्हणण्यानुसार, आता कोणताही अनधिकृत तिकीट बुकिंग एजंट इंडियन रेल्वे केटरिंग अँड टुरिझम कॉर्पोरेशन (IRCTC) प्लॅटफॉर्मवर बनावट खात्यांचा वापर करून संभाव्य प्रवाशाला कन्फर्म तिकीट मिळण्याची शक्यता वाढवण्यासाठी अनेक प्रयत्न करू शकणार नसल्याचे अधिकाऱ्यांनी बुधवारी सांगितले.
पीटीआयच्या वृत्तानुसार, रेल्वे तिकीट बुकिंग प्रणालीमध्ये निष्पक्षता आणण्याच्या दिशेने एक मोठे पाऊल उचलत, आयआरसीटीसीने एआय-आधारित प्रगत तंत्रांचा वापर करून अनधिकृत तिकिटे रोखण्यासाठी उपाय शोधले आहेत, ज्यामुळे डिस्पोजेबल (अल्पकालीन) ईमेल पत्त्यांसह तयार केलेले असे वापरकर्ता आयडी शोधून निष्क्रिय केले जातात आणि सर्व प्रवाशांना समान प्रवेश मिळतो असे आयआरसीटीसीच्या एका अधिकाऱ्याने म्हटले.
हेही वाचा : संभाजीनगरमध्ये सुर्यतेज अर्बन निधी बँकेचा घोटाळा; चौघांविरूद्ध गुन्हा दाखल
तीन कोटींहून अधिक खाती ब्लॉक...
अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, आयआरसीटीसीने गेल्या एका वर्षात 3.5 कोटी बनावट वापरकर्ता आयडी ब्लॉक केले आहेत. ज्यामुळे त्यांच्या प्लॅटफॉर्मवरील सिस्टम गर्दी लक्षणीयरीत्या कमी झाली आहे.
हा खेळ असा खेळला जातो...
अधिकारी म्हणाले, "समजा A नावाची व्यक्ती दिल्ली ते आग्रा तिकीट बुक करण्यासाठी एका अनधिकृत एजंटकडे जाते. तो एजंट आयआरसीटीसी प्लॅटफॉर्मवर 30 प्रोफाइल तयार करण्यासाठी अनेक डिस्पोजेबल ईमेल आयडी (गुगलवर उपलब्ध डोमेन नावे वापरून) आणि मोबाइल नंबर वापरेल असे अधिकाऱ्यांनी सांगितले.
युजर आयडी किंवा प्रोफाइल तयार करताना, ईमेल आयडीवर एक ओटीपी पाठवला जातो आणि एजंट त्या ओटीपीचा वापर करून पडताळणी करतो. तथापि, प्रमाणीकरणानंतर, ईमेल आयडी अवैध होतो परंतु प्रोफाइल राहते. आता, हे अनधिकृत एजंट ए साठी तिकिटे बुक करण्यासाठी अशा अनेक प्रोफाइल वापरतात. त्यामुळे फक्त ए साठी तिकीट बुक करण्याची शक्यता वाढवण्यासाठी 30 विनंत्या किंवा प्रयत्न केले जातात. ते यासाठी बॉट्स (स्वयंचलित सॉफ्टवेअर अनुप्रयोग) देखील वापरतात. असेही त्यांनी सांगितले. अनधिकृत एजंट प्लॅटफॉर्मचा कसा गैरवापर करतात हे त्यांनी स्पष्ट केले आहे.
आयआरसीटीसीचा एआय प्लॅन...
समजा, असेच प्रयत्न 1,000 प्रवाशांसाठी केले जात आहेत, जे 30,000 प्रयत्नांच्या बरोबरीचे आहे. यामुळे फक्त एक प्रयत्न करणाऱ्या संभाव्य प्रवाशांच्या शक्यता मर्यादित होतात असे रेल्वे अधिकाऱ्याने सांगितले. त्यांनी सांगितले की, या फसवणुकीच्या प्रयत्नांना तोंड देण्यासाठी, आयआरसीटीसीच्या नवीनतम कृत्रिम बुद्धिमत्ता आणि मशीन लर्निंग-आधारित बॉट डिटेक्शन तंत्रांमुळे अशी खाती ओळखली जातात आणि बुकिंग सिस्टममध्ये व्यत्यय आणण्यापूर्वी ती निष्क्रिय केली जातात.
कंपनीने म्हटले आहे की या उपक्रमाचे सकारात्मक परिणाम आधीच दिसून आले आहेत, आयआरसीटीसी प्लॅटफॉर्मवर तयार होणाऱ्या नवीन वापरकर्ता आयडींची संख्या दररोज 60 हजारांवर, 65 हजारांवरून फक्त 10,000 ते 12,000 वर आली आहे. ज्यामुळे सिस्टमवरील भार कमी झाला आहे आणि तिकीट आरक्षण सुव्यवस्थित झाले आहे. आयआरसीटीसीच्या अधिकाऱ्यांनी यावर भर दिला की या निर्णयामुळे प्रत्येक प्रवाशाला समान संधी मिळेल आणि अनधिकृत एजंट्सना सिस्टमचा गैरफायदा घेण्यापासून रोखता येईल. आणखी एका रेल्वे अधिकाऱ्याने सांगितले की, अलिकडच्या काही महिन्यांत, 7,000 डिस्पोजेबल ईमेल आयडी ब्लॉक करण्यात आले आहेत, ज्यामुळे तिकीट बुकिंगची अखंडता आणखी मजबूत झाली आहे.