अवकाशातही होतो भूकंप! त्यांचा पृथ्वीवर परिणाम होतो का? जाणून घ्या

Earthquake In Space: तुम्ही सतत भूकंपाच्या बातम्या ऐकत असाल. अलीकडेच म्यानमार आणि थांयलंडमध्ये भूकंपाचे जोरदार धक्के बसले होते. या भागातील पृथ्वी भूकंपाने हादरली होती, पण तुम्हाला माहिती आहे का की भूकंप अवकाशातही होतात? याला 'अंतराळकंप' म्हणतात. हे पृथ्वीच्या चुंबकीय क्षेत्रात उर्जेच्या अत्यंत हालचालींचे परिणाम आहेत. ही काल्पनिक घटना नाही, तर एक वास्तविक वैज्ञानिक घटना आहे, ज्याचा आपल्या जीवनावर अप्रत्यक्ष परिणाम होऊ शकतो.

अवकाशातील भूकंप कसे होतात?

पृथ्वीभोवती एक शक्तिशाली चुंबकीय क्षेत्र आहे, ज्याला मॅग्नेटोस्फीअर म्हणतात. हे चुंबकीय क्षेत्र आपल्याला अवकाशातून येणाऱ्या हानिकारक किरणांपासून आणि सौर किरणांपासून संरक्षण देते. तथापि, जेव्हा सौर वारा, सूर्यापासून येणारा आयनीकृत वायूचा एक मजबूत प्रवाह, या चुंबकीय क्षेत्राशी टक्कर देतो. ते रबर बँडसारखे ताणले जाते आणि मागे झटके देते. या प्रक्रियेत चुंबकीय ऊर्जा एका झटक्याने पृथ्वीकडे परत येते. या धक्क्याला आपण अवकाशातील भूकंप म्हणतो.

अवकाशातील भूकंप आणि सामान्य भूकंपांमधील फरक

सामान्य भूकंप पृथ्वीच्या टेक्टोनिक प्लेट्सपासून उद्भवतात, ज्या पृथ्वीच्या पृष्ठभागाला भौतिकरित्या हलवतात, तर अवकाशातील भूकंप चुंबकीय क्षेत्रात होतात. सामान्य भूकंपांमुळे भूकंपाच्या लाटा निर्माण होतात ज्यामुळे इमारतींचे नुकसान होऊ शकते आणि जमिनीत भेगा पडतात. याउलट, अवकाशातील भूकंपांमुळे विद्युत चुंबकीय लाटा निर्माण होतात ज्या उपग्रह, जीपीएस, दूरसंचार आणि पॉवर ग्रिडसारख्या तांत्रिक प्रणालींवर परिणाम करू शकतात.

हेही वाचा - 17 डॉक्टर अपयशी, शेवटी AI ने वाचवले 4 वर्षांच्या मुलाचे प्राण! ChatGPT वरून दुर्मीळ आजाराचा लागला पत्ता

अवकाशातील भूकंपांचे पृथ्वीवर होणारे परिणाम?

अवकाशातील भूकंपांचे सामान्य भूकंपासारखे भौतिक परिणाम होत नाहीत, परंतु तांत्रिक दृष्टिकोनातून त्यांचे परिणाम अत्यंत महत्त्वाचे आहेत. जेव्हा हे शक्तिशाली चुंबकीय धक्के पृथ्वीच्या वातावरणात प्रवेश करतात तेव्हा ते अरोरा (उत्तरी दिवे) सारखे नेत्रदीपक प्रकाश प्रदर्शन निर्माण करतात, जे विशेषतः उत्तर ध्रुवीय प्रदेशात दिसू शकतात.

हेही वाचा - देशात पहिल्या AI शिक्षकाची एट्री! सरकारी शाळेत 'ECO' देत आहे विद्यार्थ्यांना शिक्षणाचे धडे

याशिवाय, या चुंबकीय हालचालींमुळे पॉवर ग्रिडमध्ये चढ-उतार होऊ शकतात, ज्यामुळे वीजपुरवठा खंडित होऊ शकतो. याव्यतिरिक्त, जीपीएस आणि उपग्रह-आधारित संप्रेषण प्रणाली प्रभावित होऊ शकतात, ज्यामुळे आधुनिक जीवनातील तांत्रिक सेवा अस्थिर होऊ शकतात.

2010 मध्ये THEMIS अंतराळ मोहिमेदरम्यान शास्त्रज्ञांनी पहिल्यांदा अवकाशभूकंपाची घटना पाहिली. तेव्हापासून, अनेक अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की अवकाशभूकंपांमुळे चुंबकीय क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात अडथळा निर्माण होतो, ज्यामुळे पृथ्वीवरील तांत्रिक प्रणालींवर परिणाम करणाऱ्या समस्या निर्माण होऊ शकतात.