Indian Premier League: भारतीय प्रीमियर लीग (IPL) ही क्रिकेटप्रेमींकरिता फक्त एक स्पर्धा नाही, तर एक उत्सवासारखी असते. लाखो चाहत्यांच्या प्रेमामुळे आणि त्याच्या ब्रँड व्हॅल्यूमुळे IPL ने अनेक वर्षे क्रिकेटच्या जगात आपले स्थान उच्चांकावर राखले आहे. मात्र, 2025 मध्ये या लीगच्या मूल्यांकनात सलग दुसऱ्या वर्षी घट झाल्याची बातमी समोर आली आहे. IPL चा एकूण ब्रँड व्हॅल्यू 82,700 कोटी रुपयांवरून घटून 76,100 कोटी रुपयांवर आला आहे. म्हणजेच, तब्बल 6,600 कोटींची घट झाली आहे, जी चिंतेची बाब ठरली आहे.
घट होण्यामागील मुख्य कारण दोन आहेत. एक म्हणजे रियल मनी गेमिंग (RMG) कंपन्यांवर अचानक करण्यात आलेला बंदी. याआधी RMG कंपन्या लीग आणि फ्रँचायझींसाठी दरवर्षी 1,500 ते 2,000 कोटी रुपये मदत करीत होत्या. या उत्पन्नाचे अचानक बंद होणे IPL साठी मोठा धक्का ठरले. दुसरे कारण म्हणजे मीडिया राइट्ससाठी स्पर्धा कमी होणे. JioStar ने IPL चे सर्व प्रसारण व स्ट्रीमिंग अधिकार घेतल्याने बाजारात स्पर्धा जवळजवळ संपली. परिणामी, BCCI ची वाटाघाटीची क्षमता कमी झाली आणि ब्रँड व्हॅल्यूवर परिणाम झाला.
तज्ज्ञांचा असा सल्ला आहे की आता IPL ला फक्त मोठ्या नीलामीवर विश्वास ठेवण्याऐवजी टिकाऊ उत्पन्नाच्या मॉडेलकडे वळण्याची गरज आहे. D&P एडव्हायझरी च्या अहवालानुसार, भविष्यकाळात लीगची वाढ स्मार्ट प्लॅनिंग आणि दीर्घकालीन धोरणांवर अवलंबून राहणार आहे. लीगची मजबुती कायम आहे, पण वाढीचा वेग आता हळूहळू टिकाऊ आर्थिक मॉडेलवर आधारित असेल.
ब्रँड व्हॅल्यूच्या बाबतीत रॉयल चॅलेंजर्स बेंगलुरु (RCB) सर्वात महागटी फ्रँचायझी ठरली आहे. त्यानंतर मुंबई इंडियन्स (MI) आणि चेन्नई सुपर किंग्स (CSK) क्रमांकावर आहेत. मैदानावरील कामगिरी कशीही असली तरी या तीनही फ्रँचायझींचा ब्रँड म्हणून चमक टिकलेली आहे.
तसेच, IPL प्रमाणेच महिला प्रीमियर लीग (WPL) वरही या मंदीचा परिणाम झाला आहे. 2024 मध्ये WPL ची मूल्यांकन 1,350 कोटी होती, जी 2025 मध्ये घटून 1,275 कोटी झाली आहे. ही घट तुलनेने मोठी नाही, तरीही मार्केटमधील परिस्थिती स्पष्ट करते की स्पर्धात्मक बाजारात टिकून राहण्यासाठी दीर्घकालीन धोरणे आवश्यक आहेत.
संक्षेपात सांगायचं झाल्यास, IPL चा आकर्षण आणि चाहत्यांची आवड कायम आहे, पण आर्थिकदृष्ट्या लीग आता सलग दुसऱ्या वर्षी किंमतीत घट अनुभवत आहे. रियल मनी गेमिंगवरील बंदी, मीडिया राइट्समधील स्पर्धेचा अभाव आणि टिकाऊ आर्थिक मॉडेलचा अभाव या घटकांनी मूल्यांकनावर परिणाम केला आहे. भविष्यात IPL ला फक्त मैदानावरील क्रिकेटवर नाही तर आर्थिक दृष्टीनेही मजबूत बनवण्यासाठी दीर्घकालीन योजना करणे गरजेचे आहे.
ही घट लीगसाठी धोका नाही, पण एक धक्का आहे जो लीगच्या व्यवस्थापनाला नवे विचार आणि रणनीती आखण्यास भाग पाडेल. चाहत्यांची आवड असली तरी आर्थिक दृष्ट्या स्थिरता राखणे ही पुढील आव्हाने असतील.