महाकुंभमेळा 2025 मध्ये शेवटचे शाही स्नान २६ फेब्रुवारी २०२५ रोजी महाशिवरात्रीच्या दिवशी होणार आहे. महाशिवरात्री हा भगवान शिवाच्या उपासनेचा विशेष दिवस असून, या दिवशी शाही स्नान केल्याने भक्तांना विशेष पुण्य लाभते, असे मानले जाते. शाही स्नानाला महाकुंभमेळ्यात अत्यंत महत्त्वाचे स्थान आहे. या दिवशी विविध आखाड्यांचे साधू-संत, विशेषतः नागा साधू, आपल्या शाही ताफ्यांसह पवित्र संगमावर स्नान करतात. या सोहळ्याद्वारे ते आपल्या आध्यात्मिक शक्तींचे प्रदर्शन करतात आणि धार्मिक परंपरांचे पालन करतात. शाही स्नानाच्या वेळी मंत्रोच्चार, शंखध्वनी आणि भक्तिमय वातावरण असते, ज्यामुळे उपस्थित भक्तांना आध्यात्मिक आनंदाची अनुभूती मिळते.
महाकुंभमेळ्यातील शाही स्नानाचे धार्मिक आणि आध्यात्मिक महत्त्व अनन्यसाधारण आहे. असे मानले जाते की या दिवशी पवित्र नदीत स्नान केल्याने भक्तांचे सर्व पाप नष्ट होतात आणि मोक्षाची प्राप्ती होते. शाही स्नानाच्या दिवशी संगमात डुबकी लावल्याने अनेक यज्ञ, तपस्या आणि दान यांच्या तुल्य पुण्य मिळते, असे धार्मिक मान्यता आहे.
हेही वाचा: Mahashivratri 2025 : यंदाची महाशिवरात्री कशी आहे खास? महाशिवरात्रीचे महत्त्व आणि उपवासाचे कारण
महाकुंभमेळा दर 12 वर्षांनी आयोजित केला जातो, परंतु महाकुंभ 144 वर्षांतून एकदा येतो. 2025 मधील महाकुंभमेळा 13 जानेवारी 2025 रोजी पौष पौर्णिमेपासून सुरू होऊन 26 फेब्रुवारी 2025 रोजी महाशिवरात्रीच्या दिवशी समाप्त होणार आहे. या काळात लाखो भक्त, साधू-संत आणि पर्यटक प्रयागराज येथे एकत्र येऊन पवित्र संगमात स्नान करतात आणि धार्मिक विधींचे पालन करतात.
शाही स्नानाच्या दिवशी, विशेषतः महाशिवरात्रीसारख्या पवित्र दिवशी, संगमात स्नान केल्याने भक्तांना विशेष आध्यात्मिक लाभ मिळतो, असे मानले जाते. या दिवशी केलेले स्नान भक्तांच्या जीवनातील पापांचे क्षालन करते आणि मोक्षाच्या मार्गावर अग्रसर करते, अशी श्रद्धा आहे. त्यामुळे, महाकुंभमेळ्यातील शेवटचे शाही स्नान महाशिवरात्रीच्या दिवशी अत्यंत महत्त्वपूर्ण आणि भक्तांसाठी विशेष आकर्षणाचे केंद्र आहे.
शाही स्नानाचे महत्व काय?
शाही स्नानाला महाकुंभ, अर्धकुंभ आणि कुंभमेळा यामध्ये अत्यंत महत्त्वाचे स्थान आहे. हे स्नान साधू-संत, अखाडे आणि लाखो भाविक यांच्यासाठी अत्यंत पवित्र मानले जाते. धार्मिक ग्रंथांनुसार, शाही स्नान केल्याने भक्तांचे सर्व पाप नष्ट होतात आणि मोक्ष प्राप्तीचा मार्ग खुला होतो, असे मानले जाते.
शाही स्नानाचे धार्मिक आणि आध्यात्मिक महत्त्व :
पवित्रता आणि मोक्षप्राप्ती – असे मानले जाते की या दिवशी गंगाजल, यमुनाजल आणि सरस्वती नदीत स्नान केल्याने जन्मोजन्मींची पापे धुतली जातात आणि मोक्ष मिळतो.
साधू-संतांचा सन्मान – शाही स्नान मुख्यतः अखाड्यांतील साधू-संतांसाठी असते. हे संत आपापल्या अखाड्यांसह, शंख-घंटांच्या निनादात, भगवे ध्वज घेऊन मोठ्या उत्साहात संगमावर स्नान करतात.
धर्मपरंपरेचे पालन – हजारो वर्षांपासून चालत आलेली ही परंपरा धर्मग्रंथांमध्येही नमूद आहे. महाभारत, विष्णु पुराण आणि स्कंद पुराण यामध्ये कुंभमेळ्याच्या शाही स्नानाचे उल्लेख आहेत.
ग्रहदशांचा शुभ प्रभाव – असे मानले जाते की शाही स्नान जीवनातील अडचणी, ग्रहदोष आणि वाईट शक्तींपासून मुक्ती देणारे असते. कुंभमेळ्यातील स्नान विशेषतः गुरू आणि सूर्याच्या विशिष्ट स्थितीत केल्याने शुभ फळ मिळते.
धार्मिक ऊर्जा आणि भक्तीमय वातावरण – लाखो भक्त, साधू-संत एकत्र येऊन शाही स्नान करतात. या दिवशी मंत्रोच्चार, भजन-कीर्तन, दिपाराधना आणि धार्मिक विधी होतात, ज्यामुळे संपूर्ण वातावरण भक्तिमय आणि सकारात्मक बनते.
शाही स्नानाचे ऐतिहासिक महत्त्व
शाही स्नानाची परंपरा प्राचीन काळापासून चालत आलेली आहे. असे मानले जाते की देवतांनी अमृतकलश मिळवल्यानंतर अमृताच्या थेंबांचा वर्षाव ज्या चार ठिकाणी झाला, त्या ठिकाणी कुंभमेळा भरतो.
या ठिकाणी शाही स्नान करण्यास विशेष महत्त्व
प्रयागराज (उत्तर प्रदेश)
हरिद्वार (उत्तराखंड)
उज्जैन (मध्य प्रदेश)
नाशिक (महाराष्ट्र)