Changes in UPI Rules: डिजिटल पेमेंटमधील वाढती फसवणूक रोखण्यासाठी एनपीसीआय नवीन कठोर पावले उचलत आहे. अहवालांनुसार, डिजिटल फसवणूक रोखण्यासाठी, नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) UPI वरील 'पुल ट्रान्झॅक्शन्स' (Pull Transactions) काढून टाकण्यासाठी बँकांशी चर्चा करत आहे. UPI द्वारे होणारे बहुतेक डिजिटल फसवणूक पुल ट्रान्झॅक्शन्सद्वारे केले जातात. आता एनपीसीआय हे वैशिष्ट्य काढून टाकून फसवणूक कमी करण्याचा प्रयत्न करत आहे.
पुल ट्रान्झॅक्शन्स म्हणजे काय?
पुल ट्रान्झॅक्शन ही एक प्रक्रिया आहे, ज्यामध्ये व्यापारी किंवा व्यक्ती ग्राहकाकडून पैसे मागते. यामध्ये पेमेंटची रक्कम आधीच भरलेली असते आणि ग्राहकाला फक्त त्याच्या UPI अॅपमध्ये पिन टाकून पेमेंट करावे लागते. अलिकडच्या काळात, स्कॅमर हे तंत्र वापरत आहेत. आरबीआयच्या मते, 2024-25 या आर्थिक वर्षाच्या पहिल्या सहामाहीत पुल ट्रान्झॅक्शनशी संबंधित 27,000 हून अधिक तक्रारी नोंदवण्यात आल्या. यामध्ये एप्रिल-जून 2024 मध्ये 14,401 तक्रारी आणि जुलै-सप्टेंबर 2024 मध्ये 12,744 तक्रारींचा समावेश आहे.
हेही वाचा - एआयमुळे गुन्हेगारीला आळा बसणार
UPI फसवणूक कशी होते?
विशिंग - फसवणूक करणारे यूपीआय पिन आणि पासवर्ड सारखी संवेदनशील माहिती मिळविण्यासाठी बँक प्रतिनिधी म्हणून काम करतात.
बनावट UPI पेमेंट
बनावट QR कोड: वापरकर्त्याला बनावट साइट किंवा अॅपवर पुनर्निर्देशित केले जाते.
बनावट पेमेंट स्क्रीनशॉट: घोटाळेबाज खोटा दावा करतात की व्यवहार झाला आहे.
फिशिंग - फसवणूक करणारे बनावट वेबसाइट्सना लिंक्स पाठवतात जिथे वापरकर्ता त्याचे बँकिंग तपशील प्रविष्ट करतो.
हेही वाचा - iPhone आणि Android वापरकर्त्यांनो सावधान! तुम्हाला 'असा' मेसेज आला तर तो ताबडतोब डिलीट करा
बनावट UPI हँडल - फसवणूक करणारे सोशल मीडिया किंवा इतर प्लॅटफॉर्मवर बनावट UPI आयडी तयार करतात आणि लोकांना पैसे पाठवण्याचे आमिष दाखवतात.
UPI फसवणूक टाळण्याचे मार्ग -
अनोळखी कॉल किंवा मेसेज टाळा - बँका कधीही पिन किंवा पासवर्ड विचारत नाहीत.
पेमेंट विनंत्यांकडे लक्ष द्या - पैसे मिळविण्यासाठी पिन आवश्यक नाही.
स्पॅम इशाऱ्यांकडे दुर्लक्ष करू नका - अज्ञात विनंत्या ब्लॉक करा आणि त्यांची तक्रार करा.
बनावट अ‍ॅप्स टाळा - फक्त अधिकृत स्टोअरमधूनच UPI अ‍ॅप्स डाउनलोड करा.
सुरक्षा वैशिष्ट्ये चालू करा - बायोमेट्रिक्स आणि अँटीव्हायरस सॉफ्टवेअर वापरा.
ईमेल पडताळणी करा - कोणत्याही लिंकवर क्लिक करण्यापूर्वी त्याची सत्यता तपासा.
बँक स्टेटमेंट्स नियमितपणे तपासा - अनधिकृत व्यवहारांवर लक्ष ठेवा.
सार्वजनिक वाय-फाय टाळा - फक्त सुरक्षित कनेक्शन वापरा.
बँकेचे मेसेज तपासा - ओटीपी आणि व्यवहार सूचना काळजीपूर्वक वाचा.